Inleiding

Gevoelens zijn een van de vele vermogens waarmee de Psyche zich uitdrukt. De overige vermogens zijn:
- perceptie
- cognitie
- intentie
- affectie
- intuïtie
- emotie
- conatie

We zullen emotie nader onder de loep nemen en bekijken of we een structuur in kunnen herkennen.

Emotie

Treurnis en de daaruit voortvloeiende emoties en gedragingen, zoals somberheid, moedeloosheid en lusteloosheid, is een voor de mens bekende negatieve gevoelensuiting. In de psychologie wordt emotie gezien als een zichtbare fysieke uiting van onderliggende mentale gevoelens. Op de ‘gevoelens-ladder’ die loopt van fysiek-bewust naar mentaal-onbewust, schalen we een emotie in als een gevoel van de eerste categorie, omdat het fysiek duidelijk zichtbaar is. In psychologisch-technische termen gesproken, ligt een emotie perifeer, dus aan de oppervlak. De daaronder liggende 2e graads gevoelens zijn subtieler en onbewuster, en vormen de oorzaak van de bovenliggende 1e graads emotionele gevoelens. 1e en 2e graads komen voor in twee smaken: positieve en negatieve gevoelens.


Tweede graads gevoelens

Treuren bijvoorbeeld is een negatieve 2e graads gevoel, een combinatie van verdriet en piekeren. Verdriet is een negatieve primaire emotie veroorzaakt door de onderliggende 2e graads gevoelens van frustratie, moedeloosheid, machteloosheid en tal van andere subtiele gevoelens. Treuren is een optelsom van al deze gevoelens. En zoals vermeld is dit het ene deel, er is ook een andere deel: het piekeren. 2e graads gevoelens gaan hand in hand met een aanzienlijke denkkracht. Diverse termen worden in de psychologie hiervoor gebruikt: tobben, piekeren, rumineren, dubben, herkauwen, ergens over inzitten. Twee termen zullen we nader beoordelen, omdat die het meest in de psychologie voorkomt: rumineren en piekeren. Een algemene definiëring is het herhaaldelijk en langdurig negatief denken over je gevoelens en problemen. Het vergt daarom veel aandachtsenergie, het maakt je rusteloos en je bent dan aan het eind van de dag uitgeblust. Een andere aspect van rumineren en piekeren is dat er een grote kans bestaat voor herhaling en dat je vervolgens in een vicieuze cirkel belandt.

In een volgende artikel over het gevoelswezen zullen we dit onderwerp verder bespreken en zullen we dieper graven in het onderbewuste van de Psyche. Zijn er nog diepere en onderliggende vormen van gevoelens?